Wycena kosztów wytworzenia produktu kluczowym narzędziem zarządczym w przedsiębiorstwie – Techniczny Koszt Wytworzenia (TKW) 

Co to jest Techniczny Koszt Wytworzenia (TKW)?

TKW to skrót od Technicznego Kosztu Wytworzenia. To pojęcie, którego używa się najczęściej w firmach produkcyjnych. Co dokładnie oznacza i jaka jest definicja TKW? 

Najprościej mówiąc, Techniczny Koszt Wytworzenia (TKW) obejmuje bezpośrednie i pośrednie poniesione koszty przy wytwarzaniu danego produktu. 

Dlaczego warto go znać, jakie korzyści z tego wynikają i w jaki sposób go obliczyć? Czytaj dalej. 

Dlaczego warto znać Techniczny Koszt Wytworzenia (TKW) produktu? Koszty w przedsiębiorstwie

Techniczny Koszt Wytworzenia jest bardzo ważnym elementem każdej firmy produkcyjnej. Dlaczego? Ponieważ pozwala określić koszty związane z produkcją danego produktu lub usługi, a przez to ułatwia lepsze zarządzanie produkcją i kosztami. To narzędzie pozwala przedsiębiorstwom oszacować, ile kosztuje wyprodukowanie jednostki produktu i jakie nakłady są potrzebne do jego wytworzenia. Dzięki obliczeniu technicznego kosztu wytworzenia można odpowiedzieć na pytania dotyczące rentowności produkcji, kontrolować wydatki oraz sprawniej wykorzystać aktualne zasoby.  

Dzięki niemu możemy sprawniej ustalać ceny i podejmować lepsze inwestycje, a co za tym idzie – decyzje biznesowe. A to tylko niektóre z korzyści, bo lista zalet jest długa. 

• Model TKW pozwala na ustalenie rzeczywistej rentowności różnych centrów zysku (klientów, segmentów produktowych, produktów, zleceń) na wielu poziomach.
• Pozwala wycenić straty z tytułu niewykorzystanych mocy produkcyjnych i lepiej nimi zarządzać.
• Pozwala na skalkulowanie przeciętnych stawek kosztowych operacji, które można użyć w procesie ofertowania lub ustalania standardowych cen sprzedaży, dających pokrycie kosztom całkowitym.
• Model TKW poprawia jakość planowania. Dzięki niemu jest możliwe wykonanie analizy scenariuszy (what-if).
• Umożliwia wycenę zapasu według rzeczywistego lub standardowego TKW, zgodnie z zasadami rachunkowości.

Techniczny Koszt Wytworzenia wpływa również na wynik finansowy okresu sprawozdawczego. Jest niezbędny do kalkulacji wynikowej (sprawozdawczej), którą przeprowadza się po zakończeniu produkcji oraz pomocny w kalkulacji wstępnej, podczas której zakłada się, jakie będą koszty danej produkcji. 

Bezpłatna konsultacja

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zastanawiasz się, w jaki sposób takie rozwiązanie może pomóc Twojej firmie? Umów się na bezpłatną konsultację i porozmawiajmy na interesujący Cię temat.

Jak obliczyć TKW – Techniczny Koszt Wytworzenia w produkcji?

W zależności od specyfiki organizacji, sposób obliczenia TKW będzie się różnił z uwagi na unikalny proces wytwarzania i ewidencji kosztów oraz dane, którymi się posługujemy. Jest jednak jeden, ogólny wzór, który traktuje się jako szablon. W obliczaniu Technicznego Kosztu Wytworzenia chodzi o zsumowanie wszystkich kosztów produkcji jednostki produktu. 

TKW = Koszty Materiałów Bezpośrednich (KMB) + Koszty Pracy Bezpośredniej (KPB) + Koszty Pośrednie Produkcji (KPP)

Czym są poszczególne elementy? 

Koszty bezpośrednie - materiały bezpośrednie

Materiały Bezpośrednie – to wszystkie materiały, których używa się do wyprodukowania danego produktu. Bierzemy pod uwagę tylko materiały jak np. drewno i wkręty do produkcji stołu, tkaniny i nici do szycia zasłon. Nie wliczamy w to np. środków czyszczących czy konserwujących maszyny na hali produkcyjnej. One są najczęściej kosztem pośrednim wydziałów produkcyjnych lub pomocniczych, takich jak utrzymanie ruchu, czy logistyka wewnętrzna.

Jak obliczyć koszt materiałów bezpośrednich? Jest na to kilka sposobów.  

Sposób 1

Można zrobić to poprzez policzenie zmiany stanu zapasów według poniższego wzoru: 

Zapasy początkowe + Zakupy dodane – Zapasy końcowe = Całkowite koszty materiałów bezpośrednich

Sprawdzamy, ile materiałów było na stanie na początku okresu i w jakiej cenie były kupione. Dodajemy do tego nowe materiały i odejmujemy zapasy końcowe (koniec okresu finansowego). Metoda sprawdzi się w prostym procesie wytwarzania, gdzie surowiec jest powiązany tylko z jednym produktem.

Sposób 2

Poprzez ewidencję wydania surowca do produkcji - pod warunkiem, że jesteśmy w stanie jednoznacznie powiązać zużycie surowca z konkretnym produktem czy partią produkcyjną. Niewykorzystane surowce nie powinny stanowić TKW.

Sposób 3

Korzystamy z normatywów zużycia surowca do partii czy jednostki wyrobu gotowego, które są opisane w technologii wytwarzania, zwanej często „recepturą” (ang. Bill of Material - BOM)

Ilość zużytego surowca musimy oczywiście wycenić poprzez zastosowanie cen średnich lub rzeczywistych dla danej partii surowca.

Koszt Materiałów Bezpośrednich - Ilość surowca na 1 szt. wyrobu gotowego razy cena zakupu surowca  

Koszty Pracy Bezpośredniej (KPB) – to wszystkie koszty, które wiążą się z pracownikami, którzy pracują przy produkcji danego produktu. Najczęściej wlicza się do nich wynagrodzenia i inne świadczenia, takie jak fundusze emerytalne, wynagrodzenia urlopowe czy podatki. Obejmuje to zarówno osoby, które bezpośrednio pracują nad produktem (np. szwaczki przy produkcji ubrań), ale też inspektorów jakości czy kierowników produkcji. W KPB nie bierzemy pod uwagę kadr dodatkowych.

W tym celu warto prowadzić ewidencję księgową w podziale na Miejsca Powstawania Kosztów (MPK), które reprezentują wydziały lub procesy. W ten sposób możemy łatwo wydzielić sumę kosztów pracy pracowników, którzy są związani bezpośrednio z produkcją.

Koszty pośrednie produkcji

Koszty Pośrednie Produkcji (KPP) – Koszty pośrednie to wszystkie koszty wydziałowe, które są związane z produkcją, ale nie wchodzą w materiały bezpośrednie i koszty pracy. To tutaj znajduje się cena za energię elektryczną, utrzymanie i konserwacja sprzętu, ewentualne naprawy, amortyzacja maszyn. W kosztach pośrednich będą ujęte koszty działów pomocniczych uczestniczących w procesie wytwarzania.

Koszty pośrednie nieprodukcyjne 

Co istotne, w kosztach produkcji nie uwzględniamy wydatków związanych z prowadzeniem całej działalności, marketingu czy sprzedaży. Techniczny Koszt Wytworzenia dotyczy tylko produkcji danego przedmiotu. 

Do TKW nie zalicza się kosztów:

• związanych z prowadzeniem firmy (np. księgowość, kadry etc.),
• marketingu czy sprzedaży,
• magazynowania produktów (chyba, że jest to niezbędne do produkcji),
• wszystkiego, co nie jest bezpośrednio związane z produkcją danej rzeczy lub usługi,
• strat produkcyjnych,
• kosztów ogólnego zarządu.

Podział kosztów w TKW

Aby policzyć TKW na jednostkę produktu, musimy przypisać część całkowitego kosztu TKW do jednostki wyrobu gotowego. Jeśli chodzi o możliwość precyzyjnego przypisania kosztów materiałów bezpośrednich i robocizny to sprawa jest stosunkowo prosta. Dla kosztów pośrednio produkcyjnych stosuje się podział kosztów zwanych również alokacją kosztów.

Zastosowanie alokacji wynika z założenia, że konkretne produkty zużywają zasoby w sposób nierównomierny. Z tego powodu musimy znaleźć taki sposób rozliczenia kosztu do jednostki, który odzwierciedla faktyczną ich konsumpcję. Innymi słowy, im więcej działań na produkcie, tym należy przypisać mu większą część kosztu.

Alokacja kosztów pośrednich polega na przypisaniu  kosztów do konkretnych jednostek produkcji lub usług. Istnieją różne metody alokacji kosztów pośrednich, takie jak:

• Metoda proporcjonalna: Koszty pośrednie są przydzielane proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich danej jednostki produkcji.
• Metoda bezpośrednia: Wykorzystuje się określone czynniki (np. godziny pracy, metry kwadratowe) do przypisania kosztów pośrednich do jednostek produkcji na podstawie bezpośrednich powiązań.
• Metoda kosztu standardowego: Koszty pośrednie są alokowane na podstawie ustalonych standardowych stawek lub wartości.

Do typowych kluczy rozliczeniowych zaliczamy:

• ilość wyprodukowanych sztuk,
• maszynogodziny,
• roboczogodziny,
• ilość zdarzeń w procesie np. wydań, napraw, przezbrojeń,
• metry kwadratowe.

Najbardziej zaawansowane metody podziału kosztów oparte o Activity Based Costing wykorzystują kilkanaście i więcej kluczy alokacji, a sam system jest dość złożony i wymaga zastosowania określonych narzędzi. Mogą to być aplikacje dedykowane do ABC, ale również można zbudować taki system w oparciu o powszechnie znane rozwiązania BI takie jak Alteryx i Tableau.

Czym są utracone moce produkcyjne? 

TKW to tylko pierwszy etap obliczeń. Jeśli chcemy jeszcze lepiej zarządzać firmą i mieć lepszą wydajność, warto w kolejnym etapie skupić się na Całkowitym Koszcie Produktu. Do jego wyliczenia potrzebne będą Utracone Moce Produkcyjne. 

Utracone Moce Produkcyjne to sposób na obliczenie, ile zasobów w produkcji jest niewykorzystanych i jaki jest to koszt. Robimy to w oparciu o dostępne i wykorzystane moce produkcyjne. Pokazuje to, jaką efektywność możemy osiągnąć bez ponoszenia dodatkowych kosztów. W TKW nie powinno się ujmować kosztu niewykorzystanych mocy, ponieważ dociążymy w ten sposób aktualny portfel produktów. Może to skutkować błędnymi decyzjami na podstawie powierzchownie niskiej rentowności. 

Poziom wykorzystania Mocy Produkcyjnych liczymy poprzez odniesienie aktualnego wykorzystania wyrażonego w jednostkach przerobu (np. maszynogodziny lub sztuki) do dostępnego poziomu przerobu.

Wzór:

Wykorzystanie Mocy Produkcyjnych = aktualny czas pracy maszyn w okresie / czas dostępności maszyny do pracy w okresie

Przykładowo, może okazać się, że maszyny, z których korzystamy, wykorzystują tylko 60% swoich możliwości, ze względu na brak zamówień, pozostałe 40% to Utracone Moce Produkcyjne.

Jak podejść do policzenia TKW w mojej firmie?

Liczenie TKW opiera się głównie o dane księgowe oraz szeroki zakres danych operacyjnych pochodzących z systemów do zarządzania produkcją, plików i baz danych. Wdrożenie TKW warto rozpocząć od inwentaryzacji dostępnych danych operacyjnych oraz analizy struktury kosztów.

Na tym etapie trzeba zidentyfikować strukturę kosztów w podziale na surowce, robociznę i koszty pośrednie. Proporcja tych kosztów określa, w jakim stopniu powinniśmy skupić się na zbudowaniu systemu informacyjnego dla poszczególnych rodzajów. Jeżeli koszty surowca stanowią przeciętnie 50% całkowitych kosztów produkcji to powinniśmy zadbać, aby rozliczyć je precyzyjnie. Koszty nieistotne w strukturze możemy rozliczyć w sposób uproszczony. Następnie najlepszą opcją jest przejście do policzenia kluczy alokacji i rozliczenia kosztów. To jednak nie koniec. Wynikiem policzenia TKW będą dane, które należy poddać szczegółowej analizie porównawczej. Należy porównać podobne produkty, wyciągnąć wnioski i skorygować założenia dla zachowania poprawności obrazu.

Vizyble wdraża szyte na miarę rozwiązania do liczenia TKW dla firm produkcyjnych. Podchodzimy do każdego klienta indywidualnie i przygotowujemy model, który będzie spełniał jego oczekiwania. Na podstawie danych operacyjnych, pochodzących z systemów klienta (takich jak czasy operacji, ilość zdarzeń, wolumeny), model alokuje przychody i koszty pośrednie produkcji.

A na podstawie zdefiniowanych kluczy alokacji, odzwierciedlających sposób generowania kosztów przez dane procesy, rozliczamy koszty do różnych poziomów marż. W ramach rozwiązania Vizyble dostarczamy analizy kosztowe, rentowności produktów zaprezentowane w zestawie kilkunastu dashboardów dostosowanych do Twojej firmy.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.